W lipcu 1981 roku, również w Lublinie obchodzono pierwszą rocznicę strajków, które ogarnęły rok wcześniej Świdnik i zakłady na całej Lubelszczyźnie.
Delegacje z całego kraju przyjechały m.in. na teren Dworca Głównego PKP w Lublinie. Tam rocznicowe uroczystości zorganizowali kolejarze. Świętowano również w FSC[1] i w LZNS.
Szczególnie ważne były obchody przed nieistniejącymi już dziś Lubelskimi Zakładami Naprawy Samochodów. Odsłonięty został bowiem pomnik stanowiący jeden z najsłynniejszych symboli Lubelskiego Lipca.
Mowa tu o Krzyżu wdzięczności, wtedy zwanym również pomnikiem Zrywu Robotniczego.
Pomnik został oficjalnie odsłonięty 10 lipca 1981 roku, dokładnie w pierwszą rocznicę wybuchu strajku w LZNS.
Twórcą monumentu był Wojciech Surma, a ufundowali go pracownicy LZNS (zbiórkę pieniędzy prowadziła zakładowa “Solidarność”).
Pomnik składał się z drewnianej rzeźby robotnika z rozpostartymi ku górze rękami. Z obu nadgarstków zwisały rozerwane łańcuchy z kajdan. Obok ustawiono 10-metrowy drewniany krzyż z napisem: ,,PAN DA SIŁĘ SWOJEMU LUDOWI i data: LUBLIN / 1981’’.
U stóp pomnika znalazła się metalowa tablica z napisem „Krzyż Wdzięczności. Symbol masowego protestu robotników lata 1980 roku, który doprowadził do powstania NSZZ „Solidarność” i zapoczątkował dzieło naprawy Rzeczpospolitej. W pierwszą rocznicę robotniczych strajków w Lublinie. 10 lipca 1981 r. Załoga L.Z.N.S”.
Pomnik został odsłonięty i poświęcony podczas uroczystej Mszy Świętej, której przewodniczył biskup pomocniczy ks. Zygmunt Kamiński.
Szybko pojawił się pomysł, żeby w kolejnym roku zastąpić pomnik nową wersją odlaną z brązu. Niestety wybuch stanu wojennego zniweczył te plany. Komunistyczne władze nie miały zamiaru pomagać w świętowaniu wydarzeń, które rozpoczęły erę “Solidarności”.
Oficjalne obchody rocznic Lubelskiego Lipca nie były możliwe po 1981 roku. Przerwa trwała aż do 1989 roku. Dziś uroczystości przy Krzyżu wdzięczności są już tradycją.
Obecnie oryginalny drewniany pomnik stoi w sali konferencyjnej NSZZ Solidarność Regionu Środkowo-Wschodniego[3].
Przypisy:
[1] W rocznicę lubelskiego Lipca Przed FSC odsłonięto tablicę pamiątkową, ,,Kurier Lubelski’’, n.136 1981.
[2] http://www.encysol.pl/wiki/Krzy%C5%BC_Wdzi%C4%99czno%C5%9Bci_w_Lublinie.
[3] Monument z brązu na 30. rocznicę Lipca, ,,Kurier Lubelski’’ 02.07.2010.
Bibliografia:
Krzyż wdzięczności, Encyklopedia Solidarności,
http://www.encysol.pl/wiki/Krzy%C5%BC_Wdzi%C4%99czno%C5%9Bci_w_Lublinie
Monument z brązu na 30. Rocznicę Lipca, ,,Kurier Lubelski’’, 02.07.2010
W rocznicę lubelskiego Lipca, ,,Kurier Lubelski’’, n.136 1981
